Ubuntu Disk Alanını Kontrol Etme Komutları ve Yöntemleri

1. Ubuntu’da Disk Alanını Kontrol Etmenin Önemi

Ubuntu’da disk alanını izlemek, özellikle sunucularda düşük disk alanının performans ve stabiliteyi etkilemesini önlemek için önemlidir. Düzenli disk kontrolleri, alan tükenmeye başlamadan önce önlem almanıza ve ayarlamalar yapmanıza yardımcı olabilir.

2. Disk Alanını Kontrol Etmek için df Komutunu Kullanma

df komutu, Ubuntu’da disk alanını kontrol etmenin en basit yollarından biridir. Bu komut, dosya sistemi disk kullanımını genel bir bakışla gösterir. df komutunu herhangi bir seçenek olmadan çalıştırmak, tüm bağlı dosya sistemlerindeki alan kullanımı hakkında genel bilgi verir.

df -h

-h seçeneği, boyutları okunabilir bir formatta (örn. KB, MB, GB) gösterir. İşte örnek bir çıktı:

Dosya Sistemi     Boyut  Kullanılan Boş Alan Kullanım% Bağlanılan Yer
/dev/sda1          100G   45G      55G        45%         /
tmpfs              500M   1.2M     499M       1%          /tmp
    

3. Disk Kullanımını du Komutuyla Analiz Etme

df genel bir bakış sağlarken, du komutu dosya ve dizin bazında detaylı bir analiz sunar. Belirli bir dizin için disk kullanımını analiz etmek için şu komutu kullanın:

du -h /yol/deneme/dizini

Dizin boyutunun özetini görmek isterseniz, -s seçeneğini kullanın:

du -sh /yol/deneme/dizini

Bu komut, dizinin toplam boyutunu insan tarafından okunabilir bir formatta gösterir, bu da büyük dizinleri hızlıca tespit etmek için yararlıdır.

4. ncdu Kullanarak Etkileşimli Disk Kullanımı Görüntüleme

ncdu, daha etkileşimli bir deneyim sağlayan bir komut satırı disk kullanım analiz aracıdır. İlk olarak yüklenmesi gereklidir:

sudo apt update && sudo apt install ncdu

ncdu’yu kullanmak için basitçe bir dizinle birlikte çalıştırın:

ncdu /

Bu komut dizini tarayacak ve dosya ve dizinleri boyutlarına göre sıralayarak en çok alanı hangi öğelerin kullandığını kolayca görmenizi sağlar.

5. Büyük Dosyaları find Komutuyla Bulma

Büyük dosyaları bulmak için find komutunu kullanabilirsiniz. İşte /home dizininde 100 MB’tan büyük dosyaları bulmak için bir örnek:

find /home -type f -size +100M

Bu komut, 100 MB’tan büyük tüm dosyaları listeler. Gerektiğinde boyutu ayarlayabilirsiniz (örneğin, +500M 500 MB için veya +1G 1 GB için).

6. Disk Alanı Kontrollerini Betiklerle Otomatikleştirme

Düzenli disk kontrolleri için günlük çalışan ve alan azaldığında uyarı gönderen basit bir betik oluşturabilirsiniz. İşte kök dosya sisteminde 10 GB’tan az boş alan kaldığında konsola bir mesaj gönderen örnek bir betik:

#!/bin/bash
threshold=10
available=$(df -h / | grep '/' | awk '{print $4}' | sed 's/G//')
if (( available < threshold )); then
  echo "Uyarı: Kök dosya sisteminde $threshold GB'tan az boş alan var."
fi
    

Bu betiği check_disk_space.sh olarak kaydedin, çalıştırılabilir yapın ve cron kullanarak günlük çalışacak şekilde planlayın:

chmod +x check_disk_space.sh

crontab -e

Betiği her gün saat 2’de çalıştırmak için aşağıdaki satırı ekleyin:

0 2 * * * /path/to/check_disk_space.sh

Sonuç

Ubuntu’da disk alanı izlemesi, özellikle sunucu ortamlarında sorunsuz bir sistem işletimi için önemlidir. df, du ve find gibi komutları, ncdu gibi araçlarla ve otomasyon betikleriyle birlikte kullanarak disk kullanımını etkili bir şekilde yönetebilir ve düşük disk alanının yol açabileceği potansiyel sorunları önleyebilirsiniz.